سیستم تولید به هنگام (JIT) چیست؟ کاربرد و مزایا و معایب JIT

[تیم مدیریت پونه عظیمی آفلاین]

 

تولید به هنگام JIT چیست؟

سیستم JIT که مخفف Just In Time است استفاده میشود که مخصوص انبارداری است. JIT یعنی سیستم بتواند به تقاضای خط تولید برای تامین مواد اولیه، قطعات در زمان مورد انتظار پاسخ دهد. از سوی دیگر سیستم تولید به موقع یکی از پیشرفته ترین سیستم های برنامه ریزی است که قوی ترین سیستم جدید برنامه ریزی کنترل تولید لقب گرفته است. یعنی سیستم به وسیلهٔ سیگنال هایی هدایت می شود که این سیگنال ها در هر فرایند تولید نشان دهنده زمانی هستند که بایستی قطعه بعدی تولید شود. این سیگنال ها که در ژاپنی کانبن نامیده می شوند می توانند پیام ساده ای مانند وجود یا عدم وجود قطعه ای در یک شلف باشند. هرگاه JIT در سازمان های تولیدی به درستی بکار گرفته شود، می تواند بهبود دهنده فاکتورهایی مانند بازگشت سرمایه، کیفیت یا کارایی باشد. برخی پیشنهاد داده اند که سر-وقتی عبارت مناسب تری است چرا که بر تولید اقلام در زمان نیاز و نه زودتر و نه دیرتر تأکید دارد.

تولید بهنگام( JUST-IN-TIME : JIT )  امروزه بعنوان یک تکنیک جدید برنامه ریزی تولید و نیز نگرش فلسفی مدیریت بطور گسترده ای با استقبال شرکت ها مواجه شده است.بطور کلی JIT نوعی فلسفه تولیدی است یا یک هدف بسیار ساده یعنی:" اقلام مورد نیاز را با کیفیت مورد نیاز، به مقدار مورد نیاز و دقیقا در زمان مورد نیاز" تولید کنید.
تقسیم بندی های انجام شده در ادبیات موضوع JIT دامنه گسترده‌ای در برمی‌گیرد
 از جمله :JIT بعنوان یک استراتژی ،JIT بعنوان مدیریت کنترل موجودی ، مجموعه‌های خرید JIT و مدیریت تولید JIT استقرار JIT و ارتباط JIT و منابع انسانی و … که همگی بعنوان مجموعه‌ای از فنون مرتبط با JIT بررسی می‌شود. انچه که در این مقاله بدان پرداخته شده رویکرد JIT به سیستم های تولیدی و مقوله برنامه ریزی توید است .
با موفقیت کارخانجات ژاپنی در بازارهای جهانی توجه بسیاری از شرکت های غربی به این موفقیت ها معطوف شد. بسیاری معتقدند که سنگ بنای موفقیت ژاپنی ها در تولید JIT (تولید بموقع) است. بطور کلی JIT نوعی فلسفه تولیدی است یا یک هدف بسیار ساده یعنی:" اقلام مورد نیاز را با کیفیت مورد نیاز، به مقدار مورد نیاز و دقیقا در زمان مورد نیاز" تولید کنید.

تاریخچه انبارداری و تولید JIT

انبارداری و تولید JIT ابتدا در ژاپن ظهور کرده است و به سال ۱۹۶۰ برمی گردد و گفته می شود دلیل به وجود آمدن آن کمبود فضا برای نگهداری مواد اولیه بوده است. اولین بار از سوی ناییجی اونو درسال ۱۹۷۲ درشرکت تویوتا بکارگرفته شد و خیلی سریع مورد استقبال شرکتهای ژاپنی قرار گرفت.سیستم JIT ابتدا در اوایل دهه 1960 توسط تائیچی اونو در شرکت تویوتا Toyota به عنوان ابزاری برای برآورده ساختن خواسته های مشتری با حداقل تاخیر معرفی و به کار گرفته شد. به همین دلیل تائیچی اونو اغلب به عنوان پدر نظام تولید بهنگام نامیده می شود. این نظام در طول بحران نفتی سال 1973 مورد حسایت وسیعی قرار گرفت و سپس از آن توسط بسیاری از سازمانهای دیگر انتخاب گردید.
این روش بر روی افراد، کارخانجات و سیستم ها متمرکز بود. JIT در آغاز به عنوان روشی برای کاهش سطوح موجودی انبارهای ژاپنی مطرح بود امروزه JIT به یک فلسفه مدیریتی شامل مجموعه ای از علوم و در اختیار گرفتن یک سری از اصول و تکنیک های تولید گسترش یافته است.

برخی از شرکت های بزرگی که در حال حاضر از سیستم JIT استفاده می کنند، عبارتند از:

• شرکت تویوتا ژاپن
• شرکت جنرال موتورز
• شرکت فورد آمریکا
• شرکت تولیدی مجیک
• شرکت ایران خودرو ایران (به صورت محدود)

اهداف رویکرد JIT بصورت زیر است:

1-    ضایعات صفر
2-    زمان Setup یا آماده سازی صفر
3-    موجودی صفر
4-    حمل و نقل و جابه جایی صفر
5-    از کارافتادگی صفر
6-    زمان پیشبرد صفر
7-    اندازه انباشته یک

 مجموعه اهداف بالا از نظر بسیاری از مهندسین تولید و صنایع که تحت رویکرد سنتی غربی در مورد طراحی و عملیات سیستم های تولید آموزش دیده اند اگر دست یافتنی نباشد. حداقل بسیار بلند پروازانه است.

عناصر کلیدی رویکرد JIT : 

عناصر کلیدی که برای طراحی محصول و سیستم تولیدی در فلسفه JIT مطرح می باشد به شرح زیر است:

• تطبیق طراحی محصول با تقاضای بازار،
• تعریف خانواده های محصول و تولید جریان مبنا،
•  رابطه با تولید کنندگان
   

مزایای سیستم تولید بهنگام JIT در تولید

• کاهش میزان موجودی(مواد – کالای در جریان ساخت – کالای ساخته شده)
• کاهش فضای مورد نیاز (نظیر انبار)
• افزایش کیفیت تولید و کاهش دوباره کاری و ضایعات
• کاهش زمانهای تاخیر ساخت
• افزایش بهره وری و شاخص زمانی استفاده از ماشین آلات
• داشتن رابطه حسنه با فروشندگان
• کاهش نیاز به کارگر غیر مستقیم نظیر انباردار، بازرس مواد و...

 

معایب سیستم تولید بهنگام

معایب این سیستم شامل اختلالات زنجیره تامین می‌باشد. اگر یک تامین‌کننده مواد خام دچار مشکل شود و نتواند کالاها را به موقع تحویل دهد، آن تامین‌کننده می‌تواند کل فرآیند تولید را قطع کند. یک سفارش غیر منتظره ناگهانی برای کالاها ممکن است تحویل محصولات تمام‌شده به مشتریان را به تاخیر بیاندازد.

ویرایش شده 5 آوریل، 2023 توسط بابک